W ostatnim czasie bardzo dużo się słyszy na temat nowości w standardzie IFC 4.3. Jedną z najbardziej zauważalnych zmian jest niewątpliwie wsparcie dla branży infrastrukturalnej. Za pomocą klas IFC, występujących w najnowszej odsłonie standardu, można opisać dużą część obiektów pojawiających się w projektach infrastruktury liniowej. Na ten temat pisałem tutaj: LINK. Jest to krok milowy w kierunku standaryzacji sposobu wymiany danych w branży infrastrukturalnej.
Kolejną zaletą jest także zbliżenie się do branży kubaturowej oraz możliwość współtworzenia wspólnych procesów w całym cyklu życia projektu (Supply Chain).
Na pierwszy rzut oka można powiedzieć, że największym beneficjentem wdrożenia IFC 4.3 będą firmy projektowe oraz zarządcy nieruchomości.
W tym artykule przyjrzymy się jak to wygląda w przypadku wykonawców.
Czy branża wykonawcza infrastrukturalna jest w stanie efektywnie używać dane zapisane w formacie IFC?
Zapraszam do artykułu.
Model reprezentujący domenę drogową oraz infrastrukturę podziemną:
UWAGA: Omawiany model IFC 4.3 został stworzony w oprogramowaniu Trimble Quadri. Model jest udostępniany w celach edukacyjnych. W tym momencie możliwe jest stworzenie modelu IFC 4.3 w środowisku programistycznym, do którego mam dostęp jako pracownik Trimble. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o produkcie Trimble Quadri, napisz bezpośrednio do mnie na Linkedin.
Model kontraktu a BIM
W branży budowlanej istnieje wiele modeli kontraktów. Najbardziej popularnymi są modele DBB (Design-Bid-Build) oraz DB (Design-Build). O kontraktach pisałem między innymi w tym artykule. LINK.
W kontraktach Design-Bid-Build całe przedsięwzięcia jest podzielone na kilka etapów. Przed każdym etapem jest zawierany kontrakt pomiędzy podmiotem zamawiającym a wykonawcą zadania. Najczęściej występującymi kontraktami są te na prace projektowe oraz wykonawcze. Jednakże zdarza się, że przed fazą projektową występuje faza koncepcyjna, która również jest poprzedzona kontraktem.
W BD zawierany jest jeden kontrakt na prace projektowe i wykonawcze, pomiędzy zamawiającym a podmiotem reprezentującym wykonawcę.
Dlaczego jest to takie ważne? Model kontraktu wpływa na sposób współpracy w projekcie pomiędzy projektantem a wykonawcą. W kontraktach DBB może okazać się, że dokumentacja projektowa, trafiająca do wykonawcy nie posiada wystarczająco dobrej jakości (np. składa się tylko z płaskich rysunków 2d oraz plików DWG). W takiej sytuacji dane cyfrowe są niewystarczalne, aby bazować na nich prace wykonawcze. Można powiedzieć, że marzenia o cyfrowej budowie w tym momencie gasną. Dzieje się tak, w przypadku, gdy podmiot zlecający prace nie uwzględnia w zapisach kontraktu, szczegółów na temat tego, co powinna zawierać dokumentacja cyfrowa, i do czego będzie wykorzystywana.
W DB sytuacja jest o wiele prostsza. Jest tak ponieważ to wykonawca nakazuje swojemu podwykonawcy, w tym wypadku firmy projektowej, jakie dane, w jakim formacie są dla niego odpowiednie. Taki model kontraktu sprzyja tworzeniu bardziej odważnych procesów przesyłania danych pomiędzy biurem projektowym a budową.
IFC to nie plik!
Artykuły są pochodną mojego procesu myślowego. Ja również na początku uważałem, że IFC to tylko format. Ku mojemu zaskoczeniu, jak się później okazało, jest to więcej niż tylko format. Dowiedziałem się o tym dobitnie, gdy pod moim postem kilka lat temu, sam CTO buildingSMART zwrócił mi na tą kwestię uwagę. Wówczas w tekście promującym mój artykuł użyłem stwierdzenia, że “IFC to plik” nie zdając sobie sprawy, że sieję dezinformację.
IFC czyli Industry Foundation Class jest to klasyfikacja/standard/schemat zapisu danych. Pozwala klasyfikować obiekty cyfrowe reprezentujące sytuację istniejącą, projektowaną oraz zbudowaną za pomocą klas / obiektów (entity). W standarcie znajdziemy także abstrakty, obiekty, grupy oraz właściwości pozwalające dokładniej opisać każdy z obiektów, dodać do systemu bądź osadzić przestrzennie w strukturze projektu BIM.
Tak więc, standard IFC 4.3 daje projektantom w branży infrastrukturalnej “nowe słownictwo”, za pomocą którego można bardziej szczegółowo opisać obiekty takie jak np. krawężnik, jezdnia, pobocze, chodnik, podbudowa, bariera, oznakowanie, rów, skarpa, roboty ziemne itd. Krótko pisząc, można stwierdzić, iż IFC jest narzędziem służącym do opisu projektu budowlanego w świecie cyfrowym. Standard ten oferuje wspólne nazewnictwo dla obiektów, klasyfikacje obiektów, grupowanie obiektów, możliwość dodawania danych nie geometrycznych do obiektów, itd.
IFC w Design Bid Build
Ponownie wróćmy do kwestii kontraktu DBB.
Pozwolę sobie postawić następującą tezę:
“Dokumentacja projektowa, w kontraktach DBB, dostarczona w postaci plików w standardzie IFC4.3 podnosi poziom wykorzystania tych danych na budowie o X%.”
W treści kontraktu na prace projektowe zamawiający zamieszcza zapis traktujący o tym z czego powinna składać się dokumentacja projektowa. Często się zdarza, że poza dokumentacją papierową, zamawiający oczekuje plików, które można wyświetlić w “przeglądarce BIM”. W większości przypadków w branży infrastrukturalnej są to pliki DWG. Ponadto zdarza się, że w zapisie umowy, zamawiający nie uwzględnia zapisu o przeznaczeniu danych, które dostaje. Prowadzi to do tego, że dane, które są tworzone na etapie projektowania nie są wykorzystywane na budowie w takim stopniu, jakim mogłyby być.
Wszystko rozbija się o sprawy legislacyjne. Do tej pory IFC nie był wymaganym formatem, w ramach dokumentacji projektowej, w kontraktach infrastrukturalnych, ze względu na jego braki w tym obszarze. Wszystko ma się jednak zmienić wraz z zakończeniem certyfikacji ISO standardu IFC 4.3. Dzięki temu format ten jako, że jest standardem otwartym, wspierającym infrastrukturę, będzie mógł być wymagany w przetargach publicznych!
IFC na budowie
Zobaczmy zatem jakie informacje potrzebuje firma wykonawcza na budowie.
Tak naprawdę wszystko rozchodzi się o dwie grupy modeli. Modele istniejące i modele branżowe. Na ich temat pisałem między innymi w tym artykule: LINK
- Model powierzchni terenu
- Warstwy w gruncie
- Model powierzchni skały*
- Model drogowy – powierzchnie, solidy, linie
- Model kanalizacji – detal, rów
- Model geotechniczny – powierzchnia, detal
- Model krajobrazu
- Model elektryki – rów, szczegół,
- Model oznakowania
- Model konstrukcji – szalunki, deskowanie, cyfrowe zbrojenie
- Model tunelu – plan wybuchów, Ochrona przed wodą i mrozem
- Model środowiska – Plany ochrony gruntu wiertniczego,
- Model drogowy – powierzchnie, linie
- Model kanalizacji – rów, powierzchnie
- Model geotechniczny – powierzchnie
- Model krajobrazu – powierzchnie
- Model elektryczny – rów, powierzchnie
- Model kanalizacji – położenie studzienek
- Model geotechniczny – wzmocnienia palowe
- Model elektryczny – położenie kabla
- Model oznakowania – słupki, znaki
- Model elektryczny w tunelu
- Model tunelu – szałownie
Analiza użyteczności IFC 4.3 na budowie
Przejdźmy do ostatniego punktu, w którym przeanalizuję, czy IFC 4.3 jest gotowy, aby stać się “GAME CHANGEREM” w branży infrastrukturalnej, wykonawczej.
Patrząc na przykłady z poprzedniego punktu możemy dojść do wniosku, że wykonawcy przede wszystkim zależy na dobrej geometrii. W większości przypadków wiąże się to z wykorzystywaniem wielu formatów pliku. O formatach wykorzystywanych w projektach cyfrowych pisałem między innymi w tym artykule: LINK
Dzieje się tak, chociażby dlatego, że typowo drogowa geometria, czyli linia trasowania była zapisywana w standardach LandXML, natomiast definicja ta nie była wcześniej obecna w standardzie IFC, czy DWG.
No i tutaj możemy powiedzieć o kolejnym kroku milowym, a mianowicie uwzględnienie definicji linii trasowania w standardzie IFC 4.3. Ta zmiana pozwoli wysyłać model drogowy bezpośrednio z biura projektowego na budowę, bez potrzeby tworzenia wielu formatów.
Między innymi dlatego, iż geometria zawarta w IFC 4.3 z powodzeniem może zostać wykorzystana w urządzeniach na budowie. (Już trwają zaawansowane prace w firmie Trimble, aby być w stanie obsłużyć standard w takich aplikacjach jak np. Trimble Access)
Standard IFC 4.3 posiada bogatą reprezentację geometrii, możliwość nazywania obiektów infrastrukturalnych wg konwencji akceptowanej przez wszystkich uczestników procesu budowlanego (standard ISO), możliwość przypisywania danych nie geometrycznych w postaci PSet.
Podsumowanie
Podsumowując uważam, że wprowadzenie standardu IFC 4.3 to krok milowy w kierunku zwiększenia efektywności na placu budowy. Chociażby tylko to, że jeden format, otwarty, który może być wymagany przez zamawiającego, może zostać użyty w całym cyklu życia budowy. Moim zdaniem branża wykonawcza szybko się zaadaptuje, jeżeli okaże się, że dostawcy oprogramowania oraz sprzętu na budowie (systemy sterowania maszyn, “laski Mojżesza”) zaczną wspierać format IFC 4.3.
