Aby wdrożyć z sukcesem BIM do projektu, wręcz niezbędne jest posiadanie jakiegoś planu, opisującego jak to zrobić. W BIM-owym świecie plan ten nazywamy BIM Execution Plan w skrócie, BEP. Ta seria artykułów jest stworzona po to, aby czytelnik zaznajomił się z tym dokumentem i potrafił sam go stworzyć, dostosowując do własnych potrzeb.
W pierwszych dwóch częściach serii opowiadałem o tym, czym jest BEP oraz dlaczego jest tak ważny. Zdefiniowaliśmy konkretne cele wdrożeniowe oraz określiliśmy, w jakich obszarach będziemy stosować BIM, aby te cele osiągnąć:
CZĘŚĆ 1 – Co to jest BEP ? Czemu jest ważny ? Określenie celów BIM projektu
CZĘŚĆ 2 – Zastosowania BIM
Dziś natomiast zajmiemy się kolejnym ważnych tematem, który przybliży nas do stworzenia pełnowartościowego BEPu, a mianowicie: Tworzeniem procesów wdrożeniowych. Brzmi groźnie i niezrozumiałe? Jeśli tak, to nie martw się, zaraz wszystko wyłożę kawa na ławę. Po lekturze tego artykułu na pewno będziesz potrafił sam stworzyć własne procesy wdrożenia BIM i lepiej zrozumiesz jego części składowe. Zaczynamy.
Artykuł ten jest częścią cyklu "Jak zostać BIM Koordynatorem" Jeśli jest to pierwszy wpis, na który natrafiłeś, to zachęcam Cię do przeczytania wstępu do całej serii. Wyjaśniam tam, jak artykuły zostały zorganizowane, tak abyś Ty czytelniku mógł wyciągnąć z serii, jak najwięcej dla siebie. Miłej lektury.
Spis treści
POBIERZ PRZEWODNIK PO BIM KOORDYNACJI
Zapisz się na naszą listę mialową i pobierz Praktyczny przewodnik po Koordynacji BIM. Jest za darmo.
Słowem wstępu
W poprzednim artykule z serii (część 2), zidentyfikowaliśmy, w jakich obszarach będziemy stosować BIM dla przykładowego projektu szpitala. Pamiętasz ? (Jeśli nie, to zajrzyj do punktu 4 poprzedniego artykułu).
Wybraliśmy 3 główne zastosowania. Było to Modelowanie 3D (czytaj również: Tworzenie dokumentacji), Koordynacja wielobranżowa 3D oraz Symulacja przebiegu prac (BIM 4D)
Teraz należy pokazać zespołowi projektowemu, w jaki sposób chcemy, aby wyżej wymienione zastosowania były użyte w czasie realizacji projektu. Do tego zadania, przyda się stworzenie procesów, a dokładnie map procesów. Dzięki nim zespół projektowy będzie miał jasno określone, graficznie udokumentowane procedury, do których musi się stosować, aby wprowadzić konkretne zastosowanie BIM w “życie”.
W tworzeniu takich map pomoże nam tzw. standard BPMN (Business Process Model and Notation). Polecam kilka narzędzi dzięki, którym tworzenie map będzie prostsze i mniej czasochłonne.
- Lucidchart – https://www.lucidchart.com/
- Gliffy – https://www.gliffy.com/
- Microsoft Visio – https://www.microsoft.com/pl-pl/microsoft-365/visio/flowchart-software
Dobrą praktyką jest rozdzielenie map na dwa poziomy.
- Na poziomie 1 przygotowujemy ogólną mapę poglądową, ukazującej relacje pomiędzy różnymi zastosowaniami modelu w całym cyklu życia projektu.
- Na poziomie 2 tworzymy szczegółowe mapy procesów dla każdego z zastosowań modelu.
W naszym przypadku stworzymy:
Poziom 1: Ogólną mapę procesu dla całego projektu
Poziom 2: Szczegółowe mapy procesu dla trzech zastosowań modelu:
- Tworzenia dokumentacji projektowo-wykonawczej – Modelowanie 3D
- Koordynacji wielobranżowej 3D
- Symulacji przebiegu prac na budowie 4D
Łącznie 4 mapy.
Tworzenie ogólnej mapy procesu wdrożenia BIM
Ogólna mapa procesu to takie spojrzenie z lotu ptaka na nasz plan wdrożenia BIM. Znajdują się w niej wszystkie wybrane przez nas zastosowania modelu. Ilustruje ona również sposoby wymiany informacji pomiędzy modelami, z jakich korzystamy podczas całego cyklu życia projektu.
Dobrze dość suchych formułek, zajmijmy się konkretnymi krokami i stwórzmy taką ogólną mapę procesu.
KROK 1 Tworznie ogólnej
Najpierw musimy zacząć od umieszczenia potencjalnych zastosowań BIM na naszej mapie. Każde z nich będzie zilustrowane w formie procesu w następujący sposób.
a. Strzałka po lewej stronie symbolizuje dane potrzebne do zainicjowania danego procesu. Np: Jeśli procesem będzie symulacja 4d – to potrzebnymi danymi wejściowymi będą stworzone wcześniej modele 3D, na których taką symulację będzie można wykonać.
b. W środku prostokąta umieszczamy nazwę danego procesu, a powyżej informujemy w jakiej fazie projektu dany proces zostanie przeprowadzony.
c. Poniżej nazwy zamieszczamy informacje o tym, jaka strona projektu jest odpowiedzialna za dany proces. Warto zastanowić się głębiej nad tym, kto na projekcie będzie najlepszym wyborem. Czasami, odpowiedzialnych stron może być kilka dla jednego procesu. Wybrana jednostka ma za zadanie określić dokładnie jakie informacje są potrzebne do przeprowadzenia danego procesu oraz jakie informacje z danego procesu “wyjdą”.
KROK 2
Następnym krokiem jest ułożenie zachodzących procesów w sposób logiczny i chronologiczny zgodny z fazami projektu i wymaganiami dostaw dokumentacji.
Np: Nie ułożymy procesów w taki sposób, że najpierw przeprowadzimy międzybranżową koordynację 3D, a dopiero później stworzymy modele, bo to nie byłoby możliwe. Logicznym i zgodnym z chronologią podejściem jest najpierw stworzyć modele, a dopiero później je koordynować.
KROK 3
Ostatnim krokiem jest określenie, jakie informacje zostaną wymieniane pomiędzy procesami i stronami projektu. Ilustrujemy na mapie jakie dokumenty czy modele, będą brały udział w danym procesie lub będą wynikiem jego działania.
Dla przykładu posłużymy się powyższą grafiką oraz dwoma procesami. Wynikiem przeprowadzenia procesu “Stworzenie modeli projektowych” jest model architektoniczny, model konstrukcyjny oraz model instalacji klimatyzacyjnej (literka A). Te modele będą potrzebne do przeprowadzenia kolejnego procesu “Przeprowadzenie Koordynacji 3D”. W tym procesie oprócz wcześniej wspomnianych modeli będą brały udział modele podwykonawców: model instalacji sanitarnej i model instalacji przeciwpożarowej (literka B). Zauważ, że strzałka wychodzi ze środka procesu (literka C), a nie z jego prawej strony (literka D). To oznacza, że dane modele będą brały udział w przeprowadzeniu danego procesu, ale nie będą jego wynikiem. Produktem końcowym będzie skoordynowany model (literka E – zwróć uwagę, że strzałka wychodzi z prawej strony procesu).
Jak widzisz, te 3 proste kroki umożliwiają Ci stworzenie map procesowych nawet dla najbardziej skomplikowanych projektów inżynierskich. Poniżej zamieszczam ogólną mapę procesową przykładowego projektu szpitala, który omawialiśmy w poprzednich dwóch częściach serii. W prezentowanym przykładzie ułożymy 3 zastosowania BIM (Tworzenie dokumentacji – Modelowanie 3D, Koordynacja wielobranżowa, Symulacja 4D) w różnych fazach projektu.
Tworzenie szczegółowej mapy procesu
Po stworzeniu ogólnej mapy procesów zachodzących w trakcie realizacji projektu należy zająć się mapami szczegółowymi dla konkretnych zastosowań BIM.
Jest wiele sposobów, aby stworzyć konkretną mapę procesu i wszystko zależy od firmy, projektu, stosowanych rozwiązań technicznych oraz struktury organizacyjnej. Nie ma złotego środka i nie ma w tym przypadku twardo ustalonych reguł.
Tworząc szczegółową mapę, musimy wziąć pod uwagę naszą konkretną sytuację i dostosować proces w taki sposób, aby pasował do charakteru przedsięwzięcia.
Po pierwsze należy pamiętać, że szczegółowa mapa procesu wykorzystania BIM obejmuje trzy kategorie informacji, które są przedstawione po lewej stronie mapy procesu. Elementy składowe są umieszczone w liniach poziomych (zwanych „pasami” w notacji mapowania BPMN). Do tych kategorii należą:
1. Informacje referencyjne: uporządkowane zasoby informacje pochodzące z zewnętrznych lub wewnętrznych źródeł, które są wymagane do prawidłowego przeprowadzenia procesu.
2. Proces: logiczna sekwencja czynności, które składają się na określone zastosowanie BIM
3. Wymiana informacji: produkty BIM z jednego procesu, które mogą być wymagane jako zasób dla przyszłych procesów.
Kroki do stworzenia szczegółowej mapy zastosowań BIM
Krok 1: Zastosowanie BIM rozłóż na proste procesy i ułóż je w chronologicznym porządku
Jako twórcy mapy procesu musimy zidentyfikować, jakie są główne procesy, które odbywają się podczas dostarczania danego zastosowania BIM. Następnie te procesy musimy ułożyć w kolejności ich występowania w cyklu dostarczania projektu.
Np: W naszym projekcie zastosujemy BIM do stworzenia dokumentacji 3D:
Literka A: Najpierw musimy zastanowić się jakie modele będą nam potrzebne.Będą to tylko modele architektoniczne, czy może również modele innych branż ? Dlatego pierwszym procesem jest “Określenie potrzebnych modeli”
Literka B: Następnie musimy ustalić jakie elementy w danych modelach tworzymy. Jakie informacje dodajemy oraz w jakim stopniu uszczegóławiamy komponenty modelu. Kolejny wiec proces to “Identyfikacja zawartości w modelu”
Literka C: Potem zaczyna się tworzenie schematycznego (wstępnego) modelu Architektonicznego.
Literka D: Na podstawie wstępnego modelu od architekta, są tworzone kolejne modele branżystów.
Jak widzisz ułożyliśmy główne procesy w chronologicznym porządku nadając mapie logiczną całość.
Krok 2: Dodaj informacje pomocnicze do mapy.
- Bardzo ważne jest, aby dodać do naszych map informacje referencyjne. Dzięki nim otrzymujemy dane, bez których nie bylibyśmy w stanie prawidłowo przeprowadzić danego procesu.
Np: W poniższym przypadku tworzymy mapę procesu dla zastosowania BIM “Analiza konstrukcji”. Aby przeprowadzić taką analizę i stworzyć model analityczny konstrukcji, należy otrzymać dane zewnętrzne (informacje referencyjne) takie jak: obciążenia wiatrem, śniegiem, obciążenia sejsmiczne itp. (Literka A).
2. Podobnie jak w ogólnych mapach procesu, również tutaj musimy pokazać w jaki sposób wymieniamy informację między procesami. Więcej o tym – (patrz krok 3 ogólnej mapy procesu)
3. Ostatnim elementem jest dodanie do mapy informacji, jaka strona projektu jest odpowiedzialna za dany proces. To daje nam pewność, że każda grupa zaangażowana w rozwój przedsięwzięcia będzie miała jasno sprecyzowane role i zadania do wykonania. Podobne wskazanie odpowiedzialnej strony tworzyliśmy w ogólnej mapie. (Kork 1.c)
Krok 3: Dodaj bramki decyzyjne do procesu
Bramka decyzyjna to nic innego jak punkt w procesie, w którym następuje weryfikacja czy osiągnięty został zamierzony cel. Dzięki nim jesteśmy w stanie stworzyć pętle iteracyjne, tworzyć odnogi w procesie oraz kontrolować czy otrzymane dane spełniają wymagane kryteria. Bramki decyzyjne oznaczamy w notacji BPMN jako obrócony kwadrat. Poniżej zamieszczam przykład zastosowania bramki:
Literka A : Powyżej widzimy kawałek procesu ilustrującego wykorzystanie BIM do analizy obszaru zagospodarowania inwestycji. Najpierw zachodzi pierwszy proces “Analiza danych o obszarze inwestycyjnym”,
Literka B: Po nim, wybieramy optymalne miejsce, w którym chcielibyśmy aby nasza inwestycja została zrealizowana,
Literka C: Następnie dochodzimy do bramki decyzyjnej, w której musimy sprawdzić czy wybrane przez nas miejsce jest wolne i czy jest dozwolone budować w tym miejscu i czy spełnia ono warunki zamawiającego. Jeśli tak to przechodzimy do kolejnych procesów, jeśli nie wracamy do punktu 1 i zaczynamy szukanie nowego obszaru dla naszego projektu.
Skoro wiemy już, w jaki sposób stworzyć szczegółowe mapy procesów to weźmy na warsztat nasze 3 zastosowania BIM, o których wspominaliśmy wcześniej, a mianowicie: Tworzenie dokumentacji (tworzenie modeli 3D), Koordynacja wielobranżowa 3D oraz Symulacja prac budowy 4D.
Pamiętajmy, że szczegółowe mapy można wykorzystywać do innych projektów, które również będą chciały wdrożyć dane zastosowanie BIM. Dobrą praktyką jest okresowe aktualizowanie map poprzez sprawdzenie czy teoretyczne szkice mają odzwierciedlenie w rzeczywistości. Jeśli jest inaczej, to warto wprowadzić do procesu zmiany, które lepiej oddadzą stan faktyczny danego wdrożenia. Dodatkowo, po zakończeniu projektu, pomocne może być przejrzenie map procesów w celu porównania faktycznie użytego procesu z procesem planowanym.
Podsumowując
Dzisiaj poznaliśmy skuteczne narzędzie do planowania wdrożenia BIM do naszego projektu. Tworzenie map procesowych pomoże nam ułożyć “w głowie” sposób, w jaki chcemy przeprowadzić implementację. Wizualny aspekt map pomaga zespołom projektowym czytającym BEP lepiej zrozumieć, jak wdrożenie będzie wyglądało. Często się mówi, że “jeden dobry rysunek jest wart 1000 słów”, w przypadku map to stwierdzenie jest jak najbardziej aktualne.
Ciekawy jestem co Ty drogi czytelniku myślisz o takim sposobie dokumentowania i planowania prac z BIM-em. Czy BEP na twoim projekcie również stosuje podobne praktyki ? Śmiało napisz swoje uwagi i komentarze w sekcji poniżej. W kolejnym artykule z serii szczegółowo podejdziemy do zagadnienia sposobów wymiany informacji na projekcie. Dzięki, że jesteś z nami. Do usłyszenia w kolejnym wpisie.
Informacje zawarte w tym przewodniku są oparte na moim własnym doświadczeniu, jak również inspirowane pracą Uniwersytetu PennState w zakresie tworzenia BEP: https://www.bim.psu.edu/
oraz standardami ISO 19650-1 oraz 19650-2:
https://www.bsigroup.com/en-GB/iso-19650-BIM/
Sprawdź pozostałe artykuły dotyczące tworzenia skutecznego BEP:
CZĘŚĆ 1 – Co to jest BEP i czemu jest taki ważny ?
Dzięki za wysiłek i podzielenie się wiedzą. Ładnie opracowane i wyjaśnione. Jako początkujący BIM manager mogę powiedziec że to nieoceniona pomoc. Pozdrawiam
Hej Maciej,
Cieszę się, że artykuł się przydał. Życzę sukcesów jako BIM Manager.
Pozdrawiam.
Fajne wglądy w temat. Modele BPMN jednak mają sporo nie dociągnieć jeżeli chodzi o poprawne uzytkowanie notacji. Głównie chodzi o korzystanie z Gatewayów lub nie korzystanie z nich. Pozdrawiam